Khác biệt to lớn giữa viết bài REPORT với viết ESSAY?

Ngan Giang
Jul 26
6 min read

Trong môi trường đại học, sinh viên thường phải hoàn thành nhiều dạng bài viết học thuật khác nhau – trong đó phổ biến nhất là essay (bài luận) và report (báo cáo). Tuy nhiên, không ít sinh viên nhầm lẫn giữa hai thể loại này, dẫn đến việc viết bài không đúng cấu trúc, sai mục đích, và không đạt được điểm số như kỳ vọng. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa report và essay là điều tối quan trọng để đáp ứng đúng yêu cầu học thuật, đặc biệt tại các trường như RMIT, Monash hay University of Melbourne – nơi tiêu chí chấm điểm rất rõ ràng về hình thức và mục tiêu từng loại bài viết.

Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa report và essay là điều tối quan trọng để đáp ứng đúng yêu cầu học thuật, đặc biệt tại các trường như RMIT, Monash hay University of Melbourne – nơi tiêu chí chấm điểm rất rõ ràng về hình thức và mục tiêu từng loại bài viết.

So sánh tổng quan giữa essay và report

Sự khác biệt giữa essay và report không chỉ nằm ở cấu trúc mà còn ở mục đích, giọng văn, cách trích dẫn và phương pháp tiếp cận vấn đề. Bảng dưới đây tóm tắt các điểm khác biệt chính theo tiêu chuẩn học thuật của các đại học tại Úc:

Tiêu chí	Essay (Bài luận)	Report (Báo cáo)
Mục đích chính	Trình bày và phân tích quan điểm học thuật, phát triển lập luận phản biện	Phân tích một vấn đề thực tế, đưa ra dữ liệu, quan sát và đề xuất giải pháp
Cấu trúc tổng thể	Mở bài – Thân bài – Kết luận (không chia tiêu đề phụ)	Có các phần rõ ràng: Executive Summary, Introduction, Findings, Discussion...
Tiêu đề phụ (headings)	Không có hoặc rất hạn chế	Bắt buộc, chia rõ các phần (có thể đánh số như 1.1, 1.2...)
Giọng văn	Học thuật, mang màu sắc cá nhân (nhưng vẫn khách quan)	Trung lập, mang tính khách quan, tránh ngôn ngữ mang tính chủ quan
Sử dụng dữ liệu thực tiễn	Hiếm khi cần (trừ khi là bài luận nghiên cứu chuyên sâu)	Rất quan trọng – cần dẫn chứng từ số liệu, bảng biểu, biểu đồ, nghiên cứu hiện trường
Trích dẫn tài liệu	Chủ yếu là lý thuyết học thuật, sách, bài báo	Kết hợp giữa lý thuyết và dữ liệu thực tế, có thể bao gồm khảo sát hoặc báo cáo ngành
Kết luận	Tóm tắt và khẳng định lại quan điểm học thuật của người viết	Tóm tắt phát hiện chính và đề xuất giải pháp cụ thể, thực tiễn
Thường gặp trong môn	Education, Philosophy, Literature, Marketing Theory	Management, Business Analysis, Engineering, Health Sciences
Đánh giá tại đại học Úc	Dựa vào tính logic của luận điểm, khả năng phân tích học thuật	Dựa vào độ rõ ràng của cấu trúc, mức độ thực tế và tính ứng dụng của đề xuất

Bảng So Sánh: Essay vs. Report (Chuẩn học thuật tại đại học Úc)

Nguồn tham khảo: Academic Skills Guide – University of Sydney (2023), RMIT Learning Lab (2022), La Trobe University Study Support Portal (2023).

Essay là gì và dùng trong trường hợp nào?

Về bản chất, một bài essay mang tính tranh luận và phân tích, được xây dựng để trả lời một câu hỏi nghiên cứu, thể hiện quan điểm cá nhân dựa trên lý thuyết và bằng chứng học thuật. Theo Academic Skills Unit của University of Sydney (2022), bài essay thường không có tiêu đề phụ (headings), và nội dung được trình bày dưới dạng dòng chảy liên tục của lập luận, mở đầu bằng phần giới thiệu (introduction), theo sau là phần thân bài (body paragraphs) và kết thúc bằng kết luận (conclusion). Trọng tâm của essay là thể hiện khả năng lập luận phản biện, sử dụng lý thuyết để phát triển ý tưởng cá nhân một cách logic.

Report là gì và khi nào được yêu cầu?

Ngược lại, bài report lại mang tính thực tiễn và có cấu trúc phân đoạn rõ ràng. Report thường dùng để phân tích một vấn đề, hiện tượng hoặc tình huống thực tế – chẳng hạn như một doanh nghiệp, một chính sách, hay một tình huống cụ thể trong tổ chức. Theo hướng dẫn học thuật từ La Trobe University (2023), report bao gồm nhiều tiêu đề phụ như Executive Summary, Introduction, Findings, Discussion, Recommendations và References. Mỗi phần phục vụ một mục đích khác nhau, giúp người đọc dễ dàng tìm kiếm thông tin. Đặc biệt, report thường sử dụng bảng, biểu đồ, dữ liệu thực nghiệm và khuyến nghị hành động cụ thể – điều mà essay không yêu cầu.

Nhóm sinh viên thảo luận bài luận với sự tư vấn từ Mahero
Writer Mahero đang làm việc trong đêm để kịp deadline
Sinh viên quốc tế tìm kiếm dịch vụ viết bài không AI tại Việt Nam

Viết sai định dạng có ảnh hưởng đến điểm số không?

Một điểm khác biệt quan trọng nữa là mục tiêu viết. Essay nhằm thể hiện tư duy phản biện và khả năng phân tích học thuật sâu, còn report hướng đến việc đưa ra giải pháp thực tiễn dựa trên quan sát, khảo sát hoặc dữ liệu. Chẳng hạn, khi được yêu cầu “viết bài report về hiệu quả marketing của một công ty”, sinh viên cần đưa vào số liệu, mô hình phân tích, SWOT hoặc KPI thực tế. Nếu dùng giọng văn essay để trả lời – chỉ viết lý thuyết và phân tích chung chung – bài làm có thể bị đánh giá là “sai dạng bài”, dù ngữ pháp và lập luận vẫn đúng.

Ngoài ra, report thường mang tính khách quan, dùng ngôn ngữ trung lập và dữ liệu cụ thể để hỗ trợ kết luận. Essay có thể linh hoạt hơn về cách diễn đạt, cho phép thể hiện quan điểm cá nhân nhiều hơn, miễn là lập luận có cơ sở học thuật. Do đó, nếu không đọc kỹ đề bài hoặc không phân biệt được yêu cầu, sinh viên rất dễ rơi vào tình trạng “viết bài essay theo kiểu report” hoặc ngược lại – đây là lỗi rất phổ biến ở sinh viên năm nhất hoặc sinh viên quốc tế tại các trường đại học Úc.

Ví dụ: Cùng một đề bài – viết essay và report sẽ khác nhau như thế nào?

Đề bài chung:“Phân tích tác động của mạng xã hội đến hành vi tiêu dùng của giới trẻ.”

Cách triển khai theo dạng essay

Trong bài essay, sinh viên sẽ trình bày luận điểm chính xuyên suốt bài viết dưới dạng một chuỗi lập luận học thuật. Bài viết mở đầu bằng phần giới thiệu khái quát về mạng xã hội và hành vi tiêu dùng, sau đó đưa ra một lập luận trung tâm, ví dụ: “Mạng xã hội đang làm thay đổi sâu sắc cách người trẻ đưa ra quyết định mua sắm, chủ yếu thông qua ảnh hưởng từ người nổi tiếng và thuật toán cá nhân hóa.” Các đoạn thân bài sẽ lần lượt trình bày các khía cạnh ủng hộ lập luận này, sử dụng tài liệu học thuật (ví dụ từ các bài báo nghiên cứu) để chứng minh. Bài viết kết thúc bằng phần kết luận khẳng định lại luận điểm và đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo, mà không cần đưa ra giải pháp thực tiễn.

Cách triển khai theo dạng report

Trong khi đó, một bài report về cùng chủ đề sẽ có cấu trúc rõ ràng với các tiêu đề phụ như “Introduction”, “Findings”, “Discussion”, “Conclusion”, và “Recommendations”. Sau phần mở đầu ngắn gọn, sinh viên có thể trình bày dữ liệu thực tế từ khảo sát người dùng Gen Z, dẫn số liệu từ Statista hoặc báo cáo ngành, và sử dụng bảng biểu để trình bày xu hướng tiêu dùng. Phần Discussion sẽ phân tích nguyên nhân tâm lý – xã hội của hành vi tiêu dùng bị ảnh hưởng bởi social media, trong khi phần Recommendations sẽ đề xuất giải pháp như điều chỉnh nội dung tiếp thị hoặc áp dụng influencer marketing phù hợp. Giọng văn khách quan, cấu trúc rõ ràng, và có minh hoạ bằng dữ liệu là yếu tố bắt buộc.

Sinh viên deadline gấp đang sử dụng dịch vụ Mahero
Sinh viên ngành IT cần hỗ trợ viết assignment với Mahero
Nhóm sinh viên thảo luận bài luận với sự tư vấn từ Mahero

Mahero giúp bạn viết đúng dạng bài ngay từ đầu

Chính vì sự khác biệt rõ rệt này, nhiều sinh viên đã tìm đến các dịch vụ học thuật như Mahero – dịch vụ viết assignment học thuật hàng đầu tại Việt Nam để được hướng dẫn hoặc hỗ trợ đúng dạng bài. Với đội ngũ học thuật chuyên sâu, Mahero giúp sinh viên nhận diện chính xác yêu cầu đề bài, viết đúng dạng report hay essay, và đảm bảo đúng cấu trúc, logic học thuật, trích dẫn Harvard hoặc APA. Đặc biệt, Mahero cam kết viết bài Assignment 0% AI, 100% nội dung gốc, giúp sinh viên yên tâm với bài viết đúng chuẩn quốc tế, dù là trong ngành marketing, education, management hay IT.